ITAM : Denetim Günü: BT Ekibinin Kabusu

BT ekibinin hayatında bazı günler vardır ki takvimde kırmızıyla işaretlenir. Doğum günü, terfi günü falan değil… Denetim günü!

Evet, işte o gün geldiğinde bütün ofisin havası değişir. Normalde kahvesini yudumlayarak işine bakan BT ekibi, bir anda CSI ekibine dönüşür. Ama bizde kanıt torbası yok, bolca Excel dosyası ve kayıp laptop hikayesi var.

Sabah: “Aykan, envanter listesi hazır mı?”

Denetim günü sabahı her zaman aynı sahne yaşanır:

  • “Aykan, envanter listesi hazır mı?”
  • “Hazır da… hangi versiyonunu istiyorsunuz?”

Çünkü gerçek şudur: Excel dosyasının 5 farklı versiyonu vardır. Biri masaüstünde, biri paylaşım klasöründe, biri de kim bilir hangi e-posta ekinde…

Öğle: “Bu cihaz kimin?”

Denetim ilerledikçe sahada dolaşılır. Masalarda laptoplar, depoda monitörler, odalarda yazıcılar… Ve o meşhur soru sürekli sorulur:

  • “Bu cihaz kimin?”
  • “Bilmem, benden önce buradaydı.”
  • “O zaman kayıtlarda niye yok?”

Aykan burada CSI moduna girer, cihazın seri numarasını inceler, geçmişe dair iz sürer. Ama bazen sonuç hep aynıdır: “Bilinmeyen kullanıcı”

ITAM : IT Asset management Aıdit

Akşamüstü: Kaybolanlar Listesi

Denetim ilerledikçe tablo netleşir: 100 cihaz gözüküyor ama ortada 97 var. Üç tanesi yok!

  • “Aykan, eksik üç cihaz nerede?”
  • “Excel’in başka bir versiyonunda olabilir.”

Böylece kayıp cihazlar, ofisin “kara delik” vakası olarak dosyaya geçer.

Denetim Sonrası

Denetim günü bittiğinde herkes yorgundur. BT ekibi bir kahve içer, birbirine bakar ve aynı cümleyi kurar:

“Bir dahaki sefere daha düzenli olalım.”

Ama gerçek şudur: Bir dahaki sefere yine aynı kaos yaşanır. Çünkü BT varlıklarının gizemi hiç bitmez.

Sonuç

Denetim günü, BT ekibi için gerçekten bir kabustur. Ama aynı zamanda ofisin en eğlenceli hikayelerinin de kaynağıdır.

Ve bu hikayelerde Aykan’ın rolü bellidir:
Kaybolan cihazların izini süren, Excel versiyon savaşlarının ortasında kalan, ama sonunda her zaman bir çözüm bulan kişi.

Denetim biter. Birkaç cihaz bulunamaz, bazı kulaklıklar “esrarengiz şekilde kayıp” çıkar. Ama aslında herkes bilir ki asıl mesele cihaz değil, insan faktörüdür.

Ve Aykan günün sonunda şöyle der:
“Denetim dediğin şey, cihazların değil insanların yaratıcılığını ölçen bir sınavdır. Bizim iş, kayıp laptop değil; kayıp mantık bulmaktır.”

ITAM : BT Varlık Yaşam Döngüsü: “Excel mi, Hurdacı mı?”

Bilgisayar, telefon, yazılım, sunucu… Bunların hepsi bizim BT varlıklarımız. Yani işin özü: şirketin teknolojik çeyizi. Ve bunların da bir ömrü var. Ama biz genelde “bozulana kadar kullan, sonra köşeye at” şeklinde takılıyoruz. Halbuki işin biraz daha düzenli bir yolu var. İşte buna da süslü adıyla “BT varlık yaşam döngüsü” deniyor.

Bu döngü nasıl işliyor?

Aslında çok basit:

  1. Planla: Önce parayı nereye harcayacağına karar ver. Satın mı alınacak, kiralanacak mı, yoksa abonelikle her ay cüzdan mı boşalacak?
  2. Edin: İhtiyaç olan cihaz veya yazılımı al. Tabii kayıt da tut, yoksa sonra kim aldı bu laptop diye aranırsın.
  3. Ata: Cihazı birine zimmetle. Yani “Bu senin, sorumluluk sende” de.
  4. Kullan: Cihaz işini görsün. Lisanslar, sertifikalar, tarihleri falan takip et.
  5. Denetle: Kağıtta 100 bilgisayar görünüyor ama depoda 95 var. Beş tanesi nerede? İşte bu soruların sorulduğu yer.
  6. Devre dışı bırak: Artık iş görmeyen cihazı kenara al. Bizdeki klasik replik: “Dursun ya, belki lazım olur.”
  7. Elden çıkar: İşe yaramayan cihazı çöpe, hurdacıya ya da geri dönüşüme gönder. Ruhuna El-Fatiha…

Döngü sabit değil

Bu iş tek yönlü bir yol değil. Bazen aynı cihaz üç farklı kişiye verilir, bazen kenara atılan laptop yeniden hortlar, bazen de küçük şeyler için denetim yapılmaz. Yani kısaca: “Her cihazın hikâyesi farklıdır.”

Tüm varlıklar aynı yaşamıyor

Bir sunucu ile bir kulaklık aynı şekilde yönetilmez. ITIL da der ki: “Her varlığa kendi modelini uygula.” Yani yazılım başka, donanım başka, bulut bambaşka…

Peki bu bilgiler nerede tutulacak?

İşte asıl soru bu!

  • Excel mi? Herkesin aklına ilk gelen. Ama sonra hep aynı sahne: “Abi bu dosyanın son versiyonu hangisi?”
  • Araç mı? Daha profesyonel çözümler var. Uzun vadede sinirlerini korumak istiyorsan onları tercih et.

Sonuç

Aslında BT varlık yaşam döngüsü şu kadar basit: Al – Ata – Kullan – Kaybolsun – Excel’den bul – Bozulsun – Kenara koy – Hurdacıya ver.

Aradaki süslü cümleler ITIL’ın işi. Bizim işimiz ise şunu bilmek: Eğer varlıkları düzgün yönetmezsek, bir gün biri çıkıp sorar:“Arkadaşlar, şirkette 50 laptop vardı, 12’si nerede?”Ve cevap şu olur:“Bilmiyorum, belki başka bir Excel’de vardır…”

Aykan İnal
www.aykaninal.com.tr

ITIL, ITSM, ITAM, ITOM Nedir?

Merhaba, bu yazımda ITIL’i herkesin rahatça anlayabileceği şekilde aykanca anlatmaya çalıştım

ITIL (Information Technology Infrastructure Library)

📖 BT’nin “kutsal kitabı” gibi düşün.

  • İçinde Incident, Problem, Change, Request, Configuration gibi süreçler var.
  • Amacı: BT hizmetlerini ölçülebilir, tekrarlanabilir ve denetlenebilir hale getirmek.

💡 Aykan sahnede: Şirketin karmaşık sistemlerinde bir sorun çıkıyor. “Bu olay Incident mi, yoksa Problem mi?” diye emin olamıyor. ITIL kitabını açıyor, doğru süreci bulup işini yoluna koyuyor.

ITIL. Information Technology Infrastructure Library. Vector Illustration in flat style. Isolated on white background.

ITSM (IT Service Management)

⚙️ ITIL’in pratikteki karşılığı, yani teoriyi mutfağa sokan şef.

  • Ticketing sistemleri (Service Desk, Jira, ServiceNow vs.) üzerinden işler akar.
  • KPI’lar, SLA’lar devreye girer.
  • Süreç: Kullanıcı talep açar → kayıt sistemde sınıflanır → ekibe atanır → çözülür.

💡 Aykan sahnede: Bir kullanıcı “Laptopum bozuldu!” diye geliyor. Aykan ITSM aracıyla incident kaydını açıyor, ilgili ekibe paslıyor. SLA süresi dolmadan sorun çözülüyor, kullanıcı da “Vay be!” diyor.

ITAM (IT Asset Management)

💻 Donanım, yazılım, lisans… Kısacası şirketteki tüm varlıkların nüfus müdürlüğü.

  • CMDB’de her şey kayıtlı: cihaz sahibi, lokasyon, garanti, bakım geçmişi.
  • Lisanslar takipte, compliance kontrol altında.

💡 Aykan sahnede: Lisansın süresi bitmek üzere. Aykan “Son gün geldiğinde panik olmasın” diye önceden yenileme talebi açıyor. Ayrıca kaybolan bir cihazı CMDB’de bulup olayı tatlıya bağlıyor.

ITOM (IT Operations Management)

🌐 Altyapının kalp atışını dinleyen stetoskop.

  • Sunucu uptime, ağ erişilebilirliği, uygulama performansı sürekli izlenir.
  • Monitoring & Alerting araçları (Nagios, Zabbix, SCOM vs.) iş başında.
  • İş sürekliliği için kritik.

💡 Aykan sahnede: Monitoring ekranında bir sunucunun CPU %95 olmuş. Alarm düşüyor. Aykan hemen aksiyon alıyor, sorun büyümeden çözülüyor. Kullanıcılar hiçbir şey hissetmeden günlük işine devam ediyor.

Süreçleri Kafada Netleştirmek İçin Küçük Rehber

  • Incident olduğunda: “Kaydı aç, sınıflandır, çözümü uygula.”
  • Change gerektiğinde: “Önce onay al, etki analizi yap, sonra uygula.”
  • Problem çıkarsa: “Tekrarlayan olayların kök nedenini bul, kalıcı çöz.”
  • Asset kaybolursa: “Önce kaydı kontrol et, sorumluyu bul, zimmeti güncelle.”

📌 Peki bunlar hangi alana giriyor?

  • Incident / Change / Problem → ITSM (çünkü bunlar hizmet süreç yönetiminin parçasıdır).
  • Asset → ITAM (çünkü cihaz, lisans ve varlık yönetimine aittir).

👉 Böylece kafalar karışmasın: ITSM kullanıcı sorunları ve süreçleri yönetir, ITAM varlıkların envanterini.

Özet

  • ITIL → Teori, rehber, best practice.
  • ITSM → Teorinin günlük hayattaki uygulaması.
  • ITAM → Şirketin cihaz ve lisans defteri.
  • ITOM → Altyapının sağlık kontrolü.

👉 Kısacası: ITIL kitabı yazar, diğerleri sahada oynar.

Aykan İNAL – www.aykaninal.com.tr